آنفلوآنزاي خوکي وباي قرن بيست و يکم


 

نويسنده:طيبه هاشم زاده




 
«آنفلوآنزاي خوکي»يا به قول وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، آنفلوآنزاي نوع A، يک بيماري ساده و رايج دستگاه تنفسي است.آنفلوآنزا در خوک ها نيز همان قدر رايج است که در انسان ها.اين بيماري به راحتي و با سرعت سرايت مي کند اما به تدريج منجر به مرگ مي شود.

چرا خطرناک
 

ويروس خوکي نيز مانند تمام ويروس هاي ديگر خود را تغيير مي دهد.اگر خوک هاي مبتلا به آنفلوآنزاي خوکي همزمان به آنفلوآنزاي انساني يا پرندگان نيز مبتلا باشند، اين ويروس ها مي توانند در بدن حيوان ژن هاي خود را تعويض کنند.بدين ترتيب، نوعي جديد از ويروس به وجود مي آيد که هم ژن هاي انسان و هم ژن هاي حيوان را در خود دارد.اين همان اتفاقي است که ظاهراً در مورد ويروس کنوني افتاده است.
ويروس جديد يکي از انواع H1N1 است.N و H مخفف واژه هاي «Nearaminidase»و «Hamagglutinin» و نام دو غشاء سلولي ويروس هستند.در مجموع 16گونه از«Hamagglutinin »و 9 زيرمجموعه از «Neuraminidase»وجود دارند که مي توانند ترکيب هاي مختلفي با هم تشکيل دهند.گونه هاي H1N1» A ويروس آنفلوآنزا براي نخستين بار در سال 1930ميلادي قرنطينه شدند.
راه هاي انتشار ويروس نوع A ويروس آنفلوانزا براي نخستين بار در سال 1930 ميلادي قرنطينه شدند.

راه هاي انتشار ويروس نوع A-آنفلوآنزاي خوکي
 

ويروس آنفلوآنزاي خوکي به طور مستقيم از خوک به انسان يا برعکس منتقل مي شود.سرايت هاي فعلي به طور مستقيم از خوک به انسان بوده است.
بر اساس اخبار منتشر شده، در مکزيک تاکنون احتمالاً در 4 مورد انتقال از انسان به انسان بوده است.انتقال انسان به انسان نيز دقيقاً شبيه سرايت هاي سرماخوردگي معمولي، از راه قطرات بزاق، به عنوان مثال در هنگام عطسه و سرفه صورت مي گيرد.
«پاندمي»يا فراگيري گسترده اين ويروس در سطح جهاني نيز از خطرهاي ديگري است که در مورد آن هشدار داده مي شود.ويروس ياد شده مي تواند از راه مسافران به ديگر کشورها نيز منتقل شود.به گفته هارکرات چان-رئيس سازمان بهداشت جهان (WHO)«مشاهده بيماري خود مي تواند خطر بالقوه اي را براي انتشار جهاني آن باشد.»اين احتمال قوي است که بسياري از مردم در برابر نوع جديد ويروس ايمن نباشند.اما اين که اين نوع از سرماخوردگي چقدر خطرناک است، به گفته کارشناسان در روزهاي آينده مشخص خواهد شد.بر اساس اعلام مرکز پيشگيري از بيماري هاي واگير ايالات متحده، آنفلوآنزاي خوکي از راه مواد غذايي منتقل نمي شود.البته براي اطمينان بيشتر مي توان خوک را تا دماي بيش از 72 درجه رساند.در اين صورت ويروس به طور حتم از بين خواهد رفت.
بر طبق اعلام وزير بهداشت و درمان کشور، در خصوص افزايش شمار مبتلايان به بيماري آنفلوآنزاي نوع A(خوکي)تاکنون حدود 150 نفر از ايرانيان مبتلا به اين بيماري مي باشند.

انتقال ويروس
 

انتقال اين ويروس از طريق راه هاي هوايي، شامل دستگاه تنفسي (مانند تماس دهان، بيني و ...)صورت مي گيرد.
افرادي که در معرض تماس با پرندگان و حيواناتي از قبيل خوک مي باشند.خصوصاً افرادي که در مراکز نگهداري اين حيوانات کار مي کنند.در عرض خطر بالاي انواع ويروس آنفلوآنزاي آندميک در اين نوع حيوانات مي باشند.بنابراين، جمعيت از انسان ها به عنوان ميزبان اين ويروس مي توانند در نظر گرفته شوند.ساير افراد در معرض خطر شامل دامپزشکان و کارگران در مراکز تهيه گوشت مي باشند، هرچند خطر ابتلا براي اين دو گروه کمتر از افرادي که در مزارع پرورش خوک و پرندگان کار مي کنند، مي باشد:
نکته حائز اهميت اين است که ويروس H1N1 2009 از خوک جدا نشده است و از خوک به انسان منتقل نمي شود، بلکه از طريق انسان به انسان شيوع مي يابد.

علايم ابتلاء در انسان
 

علائم آنفلوآنزاي خوکي سال2009 با ويروس H1N1، در کل شباهت با علايم ساير انواع آنفلوآنزاي و شبه آنفلوآنزا دارد.علايم شامل تب، سرفه،گلودرد، بدن درد، خستگي و لرز مي باشد.درصد زيادي از مبتلايان به اين نوع ويروس جديد علايم اسهال و تهوع را نيز داشته اند.همچنين تشخيص قطعي اين نوع از آنفلوآنزا نياز به تست هاي آزمايشگاهي مربوط به نمونه هاي تنفسي از قبيل نمونه هاي تهيه شده از بيني و گلو دارد.
نکته قابل توجه اينست که در صورت وجود اسهال و تهوع و به علت از دست دادن آب و الکتروليت و عدم درمان به موقع، شخص در معرض بيهوشي و خطر مرگ قرار دارد.

پيشگيري
 

پيشگيري در اين مورد شامل سه مرحله مي باشد:
1-پيشگيري از انتقال (حيوان به حيوان)
2-پيشگيري از انتقال از حيوان به انسان
3-پيشگيري از انتقال انسان به انسان

1-پيشگيري در حيوان به حيوان
 

شامل واکسيناسيون در دامداري ها، قرنطينه کردن حيوانات و ضدعفوني دامداري ها و ...مي باشد.

2-پيشگيري از انتقال به انسان
 

استفاده از ماسک صورت به دامپزشکان ودامداران هنگام برخورد با حيوان تصويه مي شود.نپوشيدن دستکش و کشيدن سيگار هنگام برخورد با حيوان، از جمله ريسک فاکتورهاي محسوب مي شوند.

3-پيشگيري از انتقال انسان به انسان
 

(راه هاي انتقال در بين انسان ها شامل عطسه کردن، سرفه کردن، تماس با اشيا آلوده به ويروس مي باشد.)
-شستشوي دست ها با اب و صابون در پيشگيري از عفونت هاي ويروسي به خوبي مؤثر است.همچنين ضد عفوني سطوح و ميزکار و تلفن مي تواند از انتقال ويروس جلوگيري نمايد.
-هر شخص با علايم شبيه آنفلوآنزا شامل تب ناگهاني، سرفه و يا دردها عضلاني، بهتر است از محيط هاي کار و مراکز عمومي دور بماند و با پزشک تماس بگيرد.
-فاصله گرفتن از اجتماعات عمومي در محيط هايي که احتمال مي رود ويروس در انجا شايع باشد، نيز توصيه مي شود، (مانند سفرهاي زيارتي-سياحتي)
واکسن آنفلوآنزا نيز مي تواند در پيشگيري اين بيماري مؤثر باشد.هرچند واکسن هاي آنفلوآنزي کنوي، عليه H1N1 2009 ايمني حاصل نمي کنند.البته تهيه واکسن جديد از اين نوع ويروس به زودي امکانپذير خواهد بود.
همانطور که قبلاً اشاره شد، بيماري آنفلوآنزاي خوکي از طريق خوردن گوشت خوک به انسان منتقل نمي شود.ويروس اين بيماري در دماي پخت بالاي 70 درجه سانتي گراد از بين مي رود و شدت بيماري در انسان به حدت ويروس، وجود سابقه ايمني در افراد، واکسيناسيون يا سابقه ابتلا به آنفلوآنزاي فصلي و شرايط سلامتي ميزبان بستگي دارد.

درمان
 

ويروس آنفلوآنزاي خوکي به ندرت در خوکها کشنده مي باشد.بنابراين به صورت درمان علامتي-حمايتي مي باشد.استفاده از آنتي بيوتيکها هر چند تأثيري عليه ويروس ندارد، ولي به پيشگيري از پنوموني باکتريايي و ساير عفونت هاي ثانويه کمک مي کند.
داروهاي آنتي وايرال در انسان مبتلا، به تخفيف بيماري و بهبود سريع تر آن کمک مي کند.درمان بهتر است طي دو روز از شروع علائم انجام شود.در کنار داروهاي ضد ويروس، درمان علامتي-حمايتي در منزل و يا در بيمارستان شامل جايگزين کردن مايعات از دست رفته و کنترل تب، انجام مي شود.
مرکز کنترل و پيشگيري بيماري ها در آمريکا، داروي osltamivirtamiflu و zanamivir Relenze را براي درمان و يا پيشگيري عليه اين ويروس توصيه مي کند.البته گروه کثيري از افراد که از اين بيماري بهبودي کامل يافته اند، نيازي به داروهاي ضد ويروس نداشته اند.
به طور کلي ميازن مرگ و مير ناشي از اين بيماري کمتر از يک درصد بوده و در افرادي که بيماري زمينه اي مانند ناراحتي قلبي، کليوي و مزمن ريوي داشته اند، مرگ و مير شايع تر است.همان طور که قبلا نيز ذکر شد درمان هاي حمايتي مانند کنترل آب و الکتروليت ها کمک به بهبود بمياري مي کند.

توجه
 

چند نکته قابل توجه در مورد استفاده از ماسک
جهت پيشگيري ماسک بايد دهان و بيني را بپوشاند (از تيغه بيني تا زير چانه بسته شود)
*بايد از ماسک استاندارد جراحي استفاده نمود و در مراکز درماني از ماسک N95 استفاده شود.
*به ماسک نبايد دست زد و در صورت تماس با آن بايد ماسک را عوض نمود و بلافاصله دست ها را شست.
*ماسک حتماً بعد از يکبار مصرف دور انداخته شود.
با وجود استفاده از ماسک، رعايت فاصله 2-1/5 متري از بيماران توصيه مي شود.
*بمياران در هنگام عطسه و سرفه بايد جلوي دهان خود را با دستمال بگيرند و پس از آن دستمال را دور انداخته و دست هاي خود ر ا بشويند.
*بيماران بايد از دست زدن به چشم يا بيني خود اجتناب کنند و حتي الامکان در مکان هاي عمومي ظاهر نشوند.
*ترجيحا اتاق بيمار بايد به گونه اي باشد که هوا از يک طرف وارد و از سمت ديگر خارج شود.
منبع:اطلاعات علمي شماره11